AYM, davaların birleştirilmesiyle ilgili o kuralı iptal etti!
Anayasa Mahkemesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan davaların birleştirilmesine ilişkin bir kuralı Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti. Kuralda, aynı yargı çevresindeki hukuk mahkemelerinde açılan davalar arasında bağlantı bulunması durumunda, ikinci davanın açıldığı mahkemece verilen birleştirme kararının diğer mahkeme için bağlayıcı olduğu belirtiliyordu.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki (HMK) davaların birleştirilmesini düzenleyen 166. maddenin 1. fıkrasını iptal etti.
İPTALİ İSTENEN KURAL
HMK’nın itiraza konu kuralında; aynı yargı çevresinde yer alan, aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılan davalar arasında bağlantı bulunması durumunda ikinci davanın açıldığı mahkemece verilen birleştirme kararının diğer mahkeme için bağlayıcı olduğu belirtiliyordu.
İPTAL İÇİN AYM’YE TAŞIDILAR
Nevşehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesi ve İstanbul Anadolu 15. Sulh Hukuk Mahkemesi, “kamu görevlisine yapılan fazla ödemenin tahsili ve itirazın iptali” davalarında itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına vardı. Mahkemeler, anayasaya aykırılık gerekçesiyle, kuralı iptal talebiyle AYM’ye taşıdı.
BİRLEŞTİRME KARARI DENETLENEMİYOR
Başvuru kararında; itiraz konusu kuralla davanın açıldığı mahkeme tarafından verilen birleştirme kararının denetlenmesine imkân tanınmadığı, bu durumun hukuk devleti ilkesiyle, hak arama özgürlüğüyle, kanuni hâkim güvencesi ve mahkemelerin bağımsızlığı ilkeleriyle bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürüldü.
“KEYFİLİĞİ ÖNLEYECEK GÜVENCE” VURGUSU
Yüksek Mahkeme yaptığı değerlendirmede, davanın ilk açıldığı mahkemeden farklı bir mahkemede görülmesi kuralının keyfi uygulamalara karşı yeterli güvenceler içermesi gerektiğini vurguladı.
“BİRLEŞTİRME KARARI KALDIRILABİLMELİ”
Yüksek Mahkeme, ikinci mahkemenin birleştirme kararını ortadan kaldırabilecek etkili güvencelerin öngörülmesi gerektiğini vurguladı. AYM, “Ancak kuralla, usule aykırı şekilde birleştirme kararı verilmesi durumunda dosyanın ikinci mahkemeye geri dönmesini sağlayacak bir mekanizmaya yer verilmediği anlaşılmaktadır” ifadelerine verdi.
“DÜZELTİCİ MEKANİZMAYA YER VERİLMEDİ”
Davaların birleştirilmesi durumunda davaya bakacak hakimin de değişeceğini belirten AYM, “Kuralda hukuka aykırı birleştirme kararlarının denetimi ve dosyanın normal şartlar altında söz konusu davaya bakacak mahkemeye geri gönderilmesini sağlayacak bir düzeltici mekanizmaya yer verilmemiştir” değerlendirmesi yaptı.
MADDE İPTAL EDİLDİ
Yüksek Mahkeme, açıkladığı gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğunu belirterek iptaline karar verdi.