Yükselen konut fiyatlarını dengelemek ve piyasadaki dalgalanmaları azaltmak amacıyla Türkiye, birden fazla konuta sahip olanları etkileyecek yeni bir düzenlemeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından yapılan son açıklamalara göre, birden fazla evi olan vatandaşlar yakında daha yüksek vergi oranlarıyla karşı karşıya kalacak. Bu hamle, ağırlıklı olarak yüksek değerli mülk sahiplerini hedefliyor ve vergi oranını her bir ek mülkün değeriyle uyumlu hale getiriyor.
Türkiye'nin gayrimenkul sektöründeki son gelişmeler, birden fazla mülke sahip olan bireyler için vergilendirmede değişikliklerin yaklaştığını gösteriyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu tür mülk sahipleri için farklı bir vergi rejiminin ipuçlarını verdi. Varlık vergisine benzeyen bu yaklaşım, mevcut Değerli Emlak Vergisi göz önüne alındığında tamamen yeni değil. Ancak bu vergi, birçok mülk sahibinin yüksek değerli evlere sahip olmalarına rağmen hiçbir gelirleri olmadığını iddia etmeleri ve dolayısıyla yasayı neredeyse uygulanamaz hale getirmeleri nedeniyle büyük ölçüde etkisiz kalmıştı. Önerilen değişiklik, ilk mülk için mevcut %4'lük harç ücretini korurken, sonraki mülkler için önemli ölçüde artıracak.
VERGİ TABANININ GENİŞLETİLMESİ UFUKTA
Bakan Mehmet Şimşek'in son açıklamaları vergi tabanını genişletme niyetine işaret ediyor. Basına kapalı yapılan toplantılarda ikinci ya da üçüncü konut sahibi olanlardan ek vergi alınmasının düşünüldüğü söyleniyor. Ancak mevcut durum biraz muğlak, zira ek mülkler için ayrı bir vergi söz konusu değil.
EMLAK VERGİLENDİRMESİ İKİLEMİ
Emlak vergisi denildiğinde akla iki ana tür geliyor. Birincisi, şehirden şehire değişen ve merkezi hükümetin ihtiyaçlarına hizmet etmiyor gibi görünen belediye emlak vergisi. Ayrıca, farklı yerlerde birden fazla mülke sahip olan vergi mükelleflerinin birincil ikametgahını belirlemek için belediyeler arası bir iletişim yok. Bir e-devlet çözümü uygulanabilir olabilir, ancak etkinliği tartışmalı.
DEĞERLİ EMLAK VERGİSİNİN ETKİSİZLİĞİ
Söz konusu diğer vergi ise 2019 yılında yüksek değerli mülkleri hedef almak üzere uygulamaya konulan Değerli Mülk Vergisi. Ancak, tek mülk sahiplerine yönelik muafiyetler ve beyana dayalı uyum gereklilikleri nedeniyle etkinliği sınırlı kalmıştı. Başlangıç eşiği 2024 yılı için 9 milyon 967 bin Türk Lirası olan vergi, %0,3 ile %1 arasında değişmekte ancak mevcut yapısı nedeniyle asgari düzeyde gelir sağlamıştı.
BİRDEN FAZLA MÜLK İÇİN TAPU HARCINDA ARTIŞ
Üzerinde düşünülen bir alan da mülk edinimi sırasında ödenen devir vergisi. Şu anda %4 olarak belirlenen, alıcı ve satıcı arasında eşit olarak paylaştırılan bu vergi, ikinci ve sonraki mülk alımları için potansiyel olarak artırılabilir. Bu yaklaşım, özellikle mali ihtiyaç zamanlarında hükümet gelirlerini artırma çabalarıyla uyumlu olacak.
Öngörülen bu vergi reformları, emlak piyasasını daha etkin bir şekilde yönetmek ve hükümetin vergi gelirlerini artırmak için stratejik bir hamleyi yansıtıyor. Gerçek uygulama ve bunun emlak piyasası ve ev sahipleri üzerindeki etkisi ise henüz belli değil.
DEĞERLİ KONUT VERGİSİ İŞLEVSİZ KALDI
Türkiye'de ilk olarak 2019 yılında uygulamaya konulan Değerli Konut Vergisi, lüks mülklerden yüksek vergi almayı amaçlıyordu. Ancak, bu önlem önemli bir muhalefetle karşılaştı ve tek mülk sahipleri için bir muafiyete yol açtı. İkinci konutlar için vergi beyannamesi verme ve vergi ödeme zorunluluğu mülkün değeriyle ilişkilendirildi. Örneğin, 2024 yılında değeri 9 milyon 967 bin Türk Lirasının üzerinde olan ikinci konut sahiplerinin %0,3 ile %1 arasında değişen oranlarda vergi beyannamesi vermesi gerekiyor. Bu düzenleme büyük ölçüde etkisiz kaldı, geçen yıl ülke çapında sadece yaklaşık 40 milyon lira toplandı. Bu nedenle, emlak vergisindeki herhangi bir artıştan önce bu vergi sisteminin işlevselliğinin arttırılması bekleniyor. Ancak bu durum, yüksek değerli mülklere sahip olmalarına rağmen, miras kalan varlıklar veya diğer nedenlerle potansiyel yüksek vergileri karşılayacak gelire sahip olmayan ev sahiplerinin direnciyle karşılaşabilir.
TAPU HARCI
Gayrimenkul sektöründeki vergilendirmenin bir diğer yönü de mülk satın alımı sırasında ödenen tapu harcı. Ayrı ayrı uygulanan Varlık ve Değerli Konut Vergilerinin aksine, tapu harcı, özellikle hükümetin ek bütçe kaynaklarına olan ihtiyacı göz önüne alındığında, daha haklı görünen tek seferlik bir ücret. Tapu harcı şu anda %4 yani %2 satıcıdan ve %2 alıcıdan alınıyor.
BİRDEN FAZLA MÜLK ALIMLARINDA ÖNERİLEN ARTIŞLAR
Kaynaklara göre, planlanan düzenleme ilk mülk alımında %4'lük tapu harcını koruyacak. Ancak, bu oranın ikinci mülk için iki katına çıkması ve üçüncü ve sonraki alımlar için daha da artması muhtemel. İnşaat sektörünün güçlü lobi faaliyetleri göz önünde bulundurulduğunda, bu değişikliğin hayata geçirilip geçirilemeyeceğini zaman gösterecek.
Türkiye emlak vergilendirme sisteminde önemli düzenlemeler yapmaya hazırlanıyor ancak odak noktası, Değerli Konut Vergisini daha etkili hale getirmek ve birden fazla mülke sahip olanlar için tapu harçlarını artırmak. Bu değişikliklerin emlak piyasasını daha etkin bir şekilde yönetmesi ve hükümet için ek gelir yaratması bekleniyor.
