AYM'ye bireysel başvuru hakkı 13 yaşında! Başkan Özkaya, müjdeyi verdi

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı 23 Eylül itibarıyla 13. yılına girdi. Bugüne kadar 700 bin kişinin kullandığı bu hak kapsamında, yüksek mahkeme başvurulardan 590 binini karara bağladı.

2012’DEN BU YANA BAŞVURULAR ARTTI

Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ndeki ihlal davalarını azaltmak amacıyla 23 Eylül 2012’de hayata geçirilen bireysel başvuru hakkı, geçen 13 yılda vatandaşların temel başvuru yollarından biri haline geldi. Uygulamanın başladığı ilk yıl olan 2012’de 1342 olan başvuru sayısı, sonraki yıllarda giderek arttı.

13. YILDÖNÜMÜNDE SEMPOZYUM DÜZENLENDİ

Bireysel başvurunun 13. yıldönümü dolayısıyla “Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Kuralının Bireysel Başvuruya Etkisi” temalı sempozyum düzenlendi.

BAŞKAN ÖZKAYA AÇILIŞ KONUŞMASI YAPTI

Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya’nın açılış konuşmasıyla başlayan sempozyumda, yüksek yargı organlarının temsilcileri, hukukçular ve akademisyenler sunumlar yaptı.

"HIZLI VE ETKİLİ BİR KORUMA SUNUYOR"

AYM Başkanı Özkaya'nın konuşmasından satır başları şöyle;

Bireysel başvurunun, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sistemine paralel bir iç hukuk güvencesi oluşturduğunu da vurgulamak gerekir. Böylelikle vatandaşlarımız, uluslararası başvuru yollarına gitmeden, kendi ulusal yargı düzenimiz içinde haklarının ihlal edildiğini ileri sürebilmektedirler.

Bu yönüyle bireysel başvuru, hem bireyler açısından daha hızlı ve etkili bir koruma sunmakta hem de Türkiye’nin uluslararası insan hakları yükümlülüklerini daha güçlü biçimde yerine getirmesine katkıda bulunmaktadır.

"13 YILLIK KAZANIMLARIMIZDAN MUTLULUK DUYUYORUZ"

Bugün, bireysel başvuru kurumunun 13 yıl içinde elde ettiği kazanımları gözlemlemekten mutluluk duyuyoruz. Bununla birlikte, bu kurumun etkinliğinin artırılması, erişilebilirliğinin güçlendirilmesi ve adalet eksenli yaklaşımının daha da geliştirilmesi, önümüzdeki dönemde de temel hedefimiz olarak varlığını sürdürecektir.

"TOPLUMLA DOĞRUDAN İLİŞKİ KURMAMIZA VESİLE OLDU"

Bireysel başvurunun hukuk sistemimize kazandırdığı en önemli değerlerden biri, Anayasa’nın toplumsallaşmasıdır. Artık Anayasa yalnızca ilgili kurum, kuruluş ve bunların mensuplarının ya da hukukçuların ve akademisyenlerin değil, hakları ihlal edilen her bireyin doğrudan başvurduğu, hayatına dokunan, yaşayan bir metin hâline gelmiştir. Bu gelişme, toplumda hak arama bilincinin güçlenmesini sağladığı gibi, Mahkememizin de toplumla doğrudan ve daha yakın bir ilişki kurmasına vesile olmuştur.

"13 YILDA 700 BİN BAŞVURU YAPILDI"

Bu süreç, Anayasa’nın üstünlüğü ilkesinin somut uyuşmazlıklar üzerinden güçlenmesine vesile olmuştur. Bugün geldiğimiz nokta itibarıyla Mahkememize bireysel başvuru sistemi içinde 13 yılda yaklaşık 700 bin başvuru yapılmış, binlerce hak ihlali giderilmiş, anayasal ilkeler daha görünür ve işlevsel hâle gelmiştir.

"67 BİN BAŞVURU SONUÇLANDIRILDI"

Bu bağlamda diyebiliriz ki Anayasa Mahkemesi, Yüce Milletimizin 2010 yılında verdiği yetkiye istinaden hayata geçirdiği bireysel başvuru sistemini başarılı bir şekilde uygulamaya devam etmektedir. Nitekim 2024 yılında yıl içinde yapılan 70.000 başvuruya karşılık, Mahkememiz yaklaşık 67.000 başvuruyu sonuçlandırmış; aynı yıl, 5.551 ihlal kararı vermiştir.

"YARGITAY VE DANIŞTAY İLE İLETİŞİM İÇİNDE ÇALIŞIYORUZ"

Mahkememiz Anayasa ile verilen görevlerini yürütürken, yargısal içtihatların temel dayanaklarının anlaşılması bağlamında diğer yüksek mahkemelerimiz Yargıtay ve Danıştay ile de tam bir iletişim içinde çalışmaktadır.

"ARTIK AVUKATLAR UYAP'TAN BAŞVURABİLECEK"

1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla bireysel başvuruların elektronik ortamda, UYAP Avukat Portalı üzerinden de yapılabilmesinin mümkün hâle geldiği müjdesini sizlerle paylaşmak istiyorum. Artık avukatlarımızın UYAP sistemi üzerinden başvuru yapabilmesi hayata geçirilmiş olacaktır. Böylelikle hem erişilebilirlik artmış olacak hem de başvuru süreçlerinin daha hızlı, etkin ve şeffaf şekilde yürütülmesinin önü açılacaktır. Bu yeniliğin, bireysel başvurunun toplumsal işlevini daha da güçlendireceğine ve hak arama yollarının çağın teknolojik imkânlarıyla uyumlu hâle gelmesini sağlayacağına inanıyoruz.

Bu bağlamda, öncelikle Adalet Bakanımız olmak üzere, bu dijital dönüşüm sürecinin hayata geçirilmesinde emeği geçen tüm kişi ve kurumlara teşekkürü bir borç biliyorum. Hepinize ayrı ayrı en kalbî duygularımla çok teşekkür ediyorum.

"ULUSLARARASI BARIŞ TEHDİT EDİLİYOR"

Son dönemde başta Gazze olmak üzere dünyanın birçok yerinde yaşananlar göstermektedir ki insan hakları, hukukun üstünlüğü, uluslararası iş birliği ve kurallara bağlılık, adalet, ahlak, barış, özgürlük refah gibi temel değerler hızla erozyona uğramaya; bu değerlerin yerini askerî ve ekonomik güç, kaba kuvvet ve tabiri yerindeyse zorbalık anlayışı almaya başladı. Bir yandan savaş ve katliamlar, diğer yandan ekonomik çalkantılar, gelir dağılımındaki dengesizliğe ve diğer nedenlere bağlı göç hareketleri ve buna karşı alınan tavırlar uluslararası barışı ve düzeni her gün daha çok tehdit eder hâle geldi.

"TÜM TOPLUMLAR İŞ BİRLİĞİNİ GÜÇLENDİRMEK ZORUNDA"

Tüm toplumlar koşulları zorlayarak da olsa iş birliğini güçlendirmek, güveni tesis etmek, mevcut ve gelecek nesilleri güvence altına almak için daha kapsayıcı ve adil bir dünya inşa etmeye çaba sarf etmek zorundadır.