Suça sürüklenen çocuk ne demek? Kaç yaşındakiler suça sürüklenen çocuk olur, ceza indirimi ne kadar?

Türkiye’de çocuk suçluların cezalandırılmasında farklı uygulamalar bulunuyor. Verilecek ceza çocuğun yaşına göre indirime uğruyor. Ancak özellikle Ahmet Minguzzi cinayeti gibi kamuoyu gündemini meşgul eden olaylarla birlikte çocuklara uygulanan ceza indirimi ve suça sürüklenen çocuk kavramları yeniden masaya yatırılmaya başlandı…

SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK NE DEMEK?

Suça sürüklenen çocuk, “Kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiası ile hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan ya da işlediği fiilden dolayı hakkında güvenlik tedbirine karar verilen çocuk” olarak tanımlanmaktadır. Bu çocuklara suçlu değil de suça sürüklenen çocuk denmesinin sebebi çocuğu damgalamamaktır. Suça Sürüklenen Çocuk bizzat suç işleyen çocuk olabileceği gibi, bir suça iştirak ettirilen, ya da bir suçun işlenmesi için cezai sorumsuzluğundan yararlanılan çocuk da olabilir.

KAÇ YAŞINDAKİLER SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK OLUR?

Çocuk, 4271 sayılı Medeni Kanun ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununda birbirine yakın ifadelerle “Daha erken yaşta ergin olsa bile, on sekiz yaşını doldurmamış kişi” olarak tanımlanmaktadır. Uluslararası hukukta ise BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi m.1 de; "reşit olma durumu istisna tutularak 18 yaşına kadar herkes çocuk sayılır" ifadesine yer verilmektedir. Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi m.1’de de; “bu sözleşme 18 yaşına ulaşmamış çocuklara uygulanır” denilerek 18 yaşından küçük herkes çocuk olarak kabul edilmiştir.

ÇOCUK SUÇLULARDA CEZA İNDİRİMİ NE KADAR?

Ülkemizde mevcut uygulamaya göre 12 yaşının sonuna kadar suç işleyen kişinin cezai sorumluluğu bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu çocuklar hakkında ceza kovuşturması yapılamaz. Ancak çocuklara koruyucu ve eğitici nitelikte güvenlik tedbirleri uygulanır. TCK, çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin ne olduğunu göstermemiş, Çocuk Koruma Kanunu’na göndermede bulunmuştur (m.56). Çocuk Koruma Kanunu’nda gösterilen koruyucu ve destekleyici tedbirler, suça sürüklenen ve ceza sorumluluğu olmayan çocuklar bakımından “çocuklara özgü güvenlik tedbirleri” dir.

Yaşları 12 ile 15 arasında olan çocuklar, kısmi olarak cezai ehliyete sahiptir. Bu yaş grubundaki çocuklarda, işledikleri fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişip gelişmediği yönünden bir ayrım yapılmaktadır. Eğer gelişmemişse, ceza sorumlulukları yoktur (TCK m.31/2). Bunlar 0-12 yaş grubundaki çocuklar gibi işlem görürler yani haklarında güvenlik tedbirleri uygulanır. Algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı halinde ise ceza sorumlulukları bulunmaktadır. Fakat bu yaş grubundaki çocuklara indirimli cezalar uygulanır.

Yaşları 15 ile 18 arasındaki çocukların işledikleri suçun bilincinde ve sonuçlarını kavrayabilecek durumda olduğu kabul edilmekte ancak bunlar henüz ergin olmadıklarından işledikleri suçun karşılığı cezanın indirilerek verilmesi söz konusudur. Bu yaş grubundaki çocuklara verilen cezalarda indirim uygulanması, çocukların davranışlarının hukuki anlam ve sonuçlarını kavrama yeteneğine sahip olmakla birlikte, davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Oniki-onbeş ve onbeş-onsekiz yaş gruplarındaki çocukların işledikleri suçlardan dolayı ceza sorumluluğu bulunsa da cezanın indirilmesi dışında sorumluluk bazı özellikler gösterir. Bu dönemlerde bulunan çocukların cezaları çocuk kapalı cezaevleri (CGTİK m.11) veya çocuk eğitim evlerinde çektirilir (CGTİK m.15). Kısa süreli özgürlüğü bağlayıcı cezaları, zorunlu olarak seçenek yaptırımlardan birine çevrilir (TCK m.50/1,3). Bu hüküm uyarınca onsekiz yaşından küçükler için hükmedilen hapis cezasının bir yıl ve daha altında olması durumunda, hapis cezasının seçenek yaptırımlara (TCK m.50/1) çevrilmesi zorunludur.

Bu kapsamda 12 yaş altı çocuklar bakımından bir cezalandırmama söz konusu. 12 ile 15 arası çocuklara verilecek cezanın yarısı uygulanır, 15-18 yaş arası çocukların cezalarında ise 3'te 1'i indirim yapılır.