Üç kıtanın ortasındaki coğrafi konumuyla tarih boyunca onlarca medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu'da bilim insanlarının yaptığı arkeolojik keşifler dünyada ilgiyle izleniyor. Küçükçekmece Gölü'nün Avcılar kenarındaki Bathonea kentini dünyaya tanıtan başarılı arkeolog Prof. Dr. Şengül Aydıngün, ülkemizin tarihsel değerlerini bir kez daha anlatmak için alanlarında söz sahibi 71 uzmana danışarak 2021 yılının en önemli keşif ve kazılarını bir araya getirdi. İLK SIRADA Türkiye'deki arkeolojik çalışmaların içinde 2021 yılında Şanlıurfa'nın Haliliye ilçesindeki Karahantepe kazıları, çarpıcı sonuçlarıyla listenin ilk sırasına yerleşti. Kazılarda Göbeklitepe ile çağdaş olan özel yapılar ve sırtında leopar taşıyan insan heykeli ortaya çıkmıştı. Bulunan birbirinden ilginç Neolitik dönem eserleri ve heykeller, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'nde sergilenirken Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un katıldığı törenle dünyaya tanıtılmıştı. Bu yılın arkeolojik açıdan çok verimli olduğunu söyleyen Karahantepe Ören Yeri Kazı Başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, kazılarla çapı 23 metreyi bulan bir binanın açığa çıkarılmasıyla büyük bir mühendisliğin izini bulduklarını belirtmişti. BEŞ FİGÜRLÜ SAYBURÇ Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesine bağlı Sayburç kırsalında bir evin bahçesinde bulunan Cilalı Taş Devri'ne (Neolitik Çağ) ait ören yeri, listenin ikinci sırasına yerleşti. Haziran ayında bulunan bahçe duvarlarındaki dikilitaş parçalarında insanlar, leoparlar ve boğadan oluşan beş figürlük sahne ortaya çıkartıldı. Aynı zamanda Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ yerleşimi Sayburç'ta, kireçtaşı ana kaya içine açılan dairesel planlı, çukur tabanlı bir yapı ortaya çıkarıldı. Aydın'ın Germencik ilçesindeki Magnesia Antik Kenti'nde sürdürülen kazılarda ortaya çıkartılan yaklaşık 2 bin 250 yıllık Zeus Tapınağı üçüncü sırada yer aldı. Zeus Tapınağı antik kentin 26 bin metrekareye yayılan kutsal agorasında (meydanda), dört metrelik dolgunun altında bulundu. Magnesiadaki Artemis Tapınağı, Efes, Didim ve Sardes'tekinin ardından Anadolu'da bilinen en büyük dördüncü İyonik tapınağı. ANADOLU’NUN DİĞER ZENGİNLİKLERİ Muğla’nın Datça ilçesindeki Knidos antik kentinde, Roma dönemine tarihlenen mermer heykel başları, Gümüşhane’deki Satala antik kentinde Urartulara ait savaşçı kemeri, İstanbul Beşiktaş’taki 46 adet kurgan mezarı ve milattan önce 5000’li yıllara ait çömlekler, Kütahya Çavdarhisar’da Aizanoi antik kentinde mitolojideki aşk ve güzellik tanrıçası Aphrodite ile şarap tanrısı Dionysos heykellerine ait başlar, Muğla Milas’taki Euromos antik kentinde Arkaik dönem için önemli Kuros heykelleri, Diyarbakır Ambar Höyük kazılarındaki Gre Fılla’nın da mezarlık işlevi, İzmir Dikili’deki mağarada Geç Yontma Taş Devri’ne ait 14 bin yıllık taş aletler kazı başkanları, müze müdürleri ve arkeologlar tarafından seçildi. LİSTEYE GİRMESE DE... Kadıköy’ün M.Ö. 5. yüzyıldan Cumhuriyet’e kadar tarihine ışık tutan Haydarpaşa kazıları, Uşak Blaundos Antik Kenti, Mardin Dara Antik Kenti, Diyarbakır-Mardin yolu üzerindeki Zerzevan Kalesi, Aydın’da Alabanda Antik Kenti, Van Edremit Pers nekropolü, İzmir Tisna Antik Kenti, Karabük’te Hadrianapolis Antik Kenti, Muğla Beçin Kalesi, Muğla Bodrum Halikarnassos Surları, Burdur Gölhisar’da Kibyra Antik Kenti, Muğla Milas’ta Latmos Dağı’nın önemine değinildi. MÜZE MÜDÜRLERİ, KAZI BAŞKANLARI VE AKADEMİSYENLER Prof. Dr. Rüstem Aslan, Prof. Dr. Göksel Sazcı, Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Prof. Dr. Daniş Baykan, Prof. Dr. Mehmet Tekocak, Prof. Dr. Engin Akdeniz, Prof. Dr. Yücel Şenyurt, Prof. Dr. Neşe Atik, Prof. Dr. Zeynep Erdem, Prof. Dr. Ertekin Doksanaltı, Prof. Dr. Tuba Ökse, Prof. Dr. Gökhan Coşkun, Doç. Dr. Berkay Dinçer, Doç. Dr. Şahin Yıldırım, Doç. Dr. Hakan Öniz, Doç. Dr. Davut Yiğitpaşa, Doç. Dr. Akın Temur, Doç. Dr. Ahmet Bilir, Doç. Dr. Abuzer Kızıl, Dr. Alpay Pasinli, Dr. Nezih Başgelen, Dr. Ahmet Boratav gibi isimler bu çalışmayı ilk kez Milliyet için yaptı. İŞTE TÜRKİYE’NİN 2021 ARKEOLOJİK KEŞİF LİSTESİ Şanlıurfa Karahantepe kazılarında insan başlı kült odası, Şanlıurfa Sayburç’ta ele geçen leoparlı insan kabartması, Aydın Magnesia antik kentindeki Zeus Tapınağı’nın keşfi, Muğla Knidos antik kentindeki mermer heykel başları, Gümüşhane Satala antik kentinde ele geçen Urartu Bronz Kemeri, İstanbul Beşiktaş kazılarındaki kurgan mezarlar, Kütahya Aizanoi Afrodit ve Dionisos heykel başları, Muğla Euromos Arkaik dönem kuros heykelleri, Diyarbakır Gre Fılla kutsal alanı, İzmir Dikili’de Paleolitik mağaranın keşfi.