İtalya’nın çiçeği burnunda bayrak taşıyıcısı ITA Airways, yaşanan olayla gündeme oturdu. İtalyan şirketin bünyesinde bulunan AZ605 sefer sayılı, EI-EJP tescilli Airbus A-330 tipi uçak, ABD’nin New York şehrinden İtalya’nın başkenti Roma’ya gitmek için havalandı. 1 Mayıs’ta John F. Kennedy Uluslararası Havalimanı’nın da başlayan yolculuk, Fransa üzerine kadar problem yaşanmadan geçti. Seferin sonuna yaklaşan pilotlar İtalya hava sahasına girmeye hazırlanıyordu. İşte ne olduysa tam o sırada oldu. SAVAŞ UÇAKLARI HAZIRLANDI Uçak, Fransa’nın Akdeniz kıyısında bulunan şehri Marsilya üzerindeyken Fransa hava sahasını kontrol etmekle görevli memurlar uçağın pilotlarının bir süre telsize hiç tepki vermemesinden şüphelendi. 38 bin fit (Yaklaşık 11 kilometre) irtifada seyreden uçak, Marsilya hava kontrolünden yapılan çağrıların hepsini yanıtsız bıraktı. Hava trafik kontrol memurları uçaktan dönüş alamadıkları için olumsuz senaryoları değerlendirmeye başladı. İlk olarak uçağın durumunun ne olduğu tespit etmeye karar veren kontrol memurları, Fransa Hava Kuvvetleri ve İtalyan yetkililer ile temasa geçti ve durumu anlattı. Olası bir hava korsanlığı veya terör saldırısından endişe eden askeri yetkililer, 2 savaş uçağının havalanarak uçağın durumunu kontrol etmesine karar verdi. Bu sırada hava yolu yetkilileri de uydu telefonu üzerinden pilotlara ulaşmaya çalıştı. Sessiz geçen 10 dakikanın ardından Fransız savaş uçakları havalanmaya hazırlanırken pilotlarla temas kurulması sonucunda terör alarmı sonlandırıldı. 'PİLOTLAR UYUYAKALDI' İtalya'nın önde gelen gazetelerinden olan Repubblica'nın iddiasına göre, uçakla temas kurulamayan 10 dakikalık sürede pilotların uyuduğu belirtildi. Bilgilere göre, yardımcı pilot şirket protokolleri kapsamında “kontrollü dinlenme” hakkını kullanıyordu ve uyuması bu sebeple sürpriz değildi. Ancak kaptan pilotun bu süre içinde uyanık olması gerekiyordu. ITA Airways tarafından yapılan açıklamada, pilotun uçuş sırasında ve inişten sonra davranışının prosedürlere uygun olmadığı belirtildi. Şirket yetkilileri soruşturmanın ardından kaptan pilotun görevden alındığını ve işine son verildiğini söyledi. Havayolundan yapılan açıklamada olay sırasında yolcu güvenliğinin tehlikeye atılmadığı da aktarıldı. İşine son verilen pilot ise prosedüre uygun hareket ettiğini ve yanlış bir şey yapmadığını belirtti. Uçağın iletişim sisteminde arıza olduğunu iddia eden kaptan pilot, bu sebeple Fransız yetkililer ile temas kuramadığını ve bunun normal bir durum olduğunu savundu. Yetkilileri kısa süreli endişeye sürükleyen olayın ardından uçağın Roma’ya planlanandan 20 dakika önce indiği ve uçuşun sorunsuz tamamlandığı açıklandı. 40 DAKİKA UYUDU ITA Airways’in karıştığı bu olaya benzer bir durum geçtiğimiz yıl Avustralya'nın Queensland eyaletinde yaşandı. Avustralya'da bir pilot uçağı kullandığı sırada 40 dakika boyunca uyuyakaldı. Uyuya kalan pilot hedeflenen varış noktasının 111 km güneydoğusuna uçtu. Uçak, Pasifik Okyanusu'na doğru uçtuğu sırada uyandı ve hava trafik kontrol kulesiyle iletişime geçti. Uçak daha sonra Redcliffe'e 130 km'den daha uzak bir mesafedeki Gold Coast Havalimanı'na güvenli bir şekilde indi. Cessna 208B model uçağının pilotun yolcusuz bir nakil uçuşu gerçekleştirdiği belirtildi. Konuyla ilgili başlatılan soruşturma ile ilgili hazırlanan raporda şu ifadeler yer aldı: "Pilotun bir gece önceden uykusuz olması sebebiyle muhtemelen yorgun olduğu için bu hadiseye yol açtığı tespit edildi." Raporda pilotun oksijen desteği olmadan 11 bin fitte uçmasının da bu olayda rol oynamış olabileceğinin altı çizildi. SALGIN PİLOTLARIN HATA YAPMASINA SEBEP OLUYOR Dünyanın önde gelen hava yolu şirketlerinden biri olan Avustralya'nın ulusal hava yolu şirketi Qantas, geçtiğimiz yıl yayınladığı raporda Kovid-19 salgınının ardından göreve dönen pilotların birçok hata yaptığını tespit ettiğini açıkladı. Şirketin basına sızan raporunda belirtilenlere göre, uzun süre boyunca uçmayan pilotlar yeniden göreve başladığında, “el freni çekilirken kalkışa başlamak” ve “irtifayı hava hızı olarak yanlış okumak” gibi kritik hatalar yaptı. Avustralya basınında yer alan bilgilere göre pilotların durumsal farkındalığı kaybetmek başta olmak üzere birçok sorun yaşadığı belirtildi. İddiaların gündeme gelmesinin ardından şirket yetkilileri yaptıkları açıklamada, uzun süre uçuşa ara veren pilotların eski performanslarına kavuşmaları için dünya genelinde eğitim programları uygulandığını ve uzun süre uçmayan pilotların en kısa zamanda yeniden uyumu için gerekli eğitim programlarının başlatıldığını açıkladı.